Günde 4 Saat
Oturmak Neden Sizi Öldürebilir?
Bir uçak kazasında ölebilirim, ya da bir araba
kazasında. Sokakta vurulabilirim. Okyanusta köpekbalıkları tarafından
parçalanabilirim. Ormanlık bir yerde ayılarla karşılaşabilirim mesela. Ya da
teröristler tarafından havaya uçurulabilirim. Paraşütüm açılmaz ve dosdoğru
yere çakılabilirim. Bindiğim sandal batabilir, ya da motosikletim devrilebilir.
Karşıdan karşıya geçerken iki tarafa da bakmayı unuturum ve GÜM!!
Dışarıda ölmek için pek çok yol var. Ama bunların
hepsinden, evde kalarak ve koltuğumda oturararak kaçıyorum. Değil mi?
Hayır..
Bu doğru değil..
Düşmanınızı Tanıyın:
Oturmak
Simpsons çizgi filminde
Mr. Burns bir defasında şunu söylemişti: “Oturmak mükemmel bir eşitleyicidir.
En güçlü firavundan en aşağı köylüye kadar, kim güzel bir oturmadan hoşlanmaz
ki? ”Ben, iyi bir oturmadan eskisi gibi tad almıyorum. 20 dakikadan fazla
oturduğum her zaman birden devrilip düşeceğimden korkuyorum.
Başlıkları okudunuz mu?
·
“Oturmak
öldürücü bir aktivite mi?” — New York Times
·
“Ofis koltuğunuz sizi öldürüyor mu” —
Men’s Health
·
“Bütün gün oturmak sizi neden öldürür?” —
CBS News
Oturmak, seni seviyorum. Sen benim en sevdiğim
şeylerden birisin. Beni öldürmeye mi çalışıyorsun?
Son yıllarda koltuğun yol açtığı fiziksel rahatsızlıklarla
ilgili birçok araştırma yapıldı. Uzun süre koltukta oturmanın zararlarının
korkutucu boyutlara ulaştığı belgelendi. Ayakta çalışma trendi bütün dünyada
ofisleri ele geçiriyor.
Oturma ile kronik hastalıklar arasında güçlü bir
ilişki var. Bu cümledeki anahtar kelime ilişki. Hiç kimse “sağlıksız bir
vücudun sebebi kesinlikle oturmaktır” diyemez. Oturma ve sağlık konusuna
gelince bilmediğimiz çok şey var.
İnaktif Fizyoloji (“vücut hiçbir şey yapmıyorken, ne
yapıyor” bilimi) görece olarak yeni bir alan. Richard Rosenkranz (Kansas State
Üniversitesi’nde İnsan Besinleri Bölümünde Doçent olarak görev yapmakta) bu
alanı keşfedilmemiş bölge olarak tanımlıyor ama hızlı bir şekilde
oluşturulduğunu da sözlerine ekliyor. Son zamanlardaki bu akın Marc Hamilton ve
meslektaşlarının fareler üstündeki 20 yıla dayanan deneyinden doğdu aslında.
Onun deneyi, insanlar üstünde geniş ölçekte yapılan birçok deney için ilham
kaynağı oldu.
İşte bu deneylerden bir tanesi Sidney Halk Sağlığı
araştırmacılarından Hidde Van Der Ploeg tarafından gerçekleştirildi.
Ploeg’in ekibi 200.000 kişiden topladıkları veriyle
yaptıkları deney sonucu şunu keşfettiler. Günde 11 saat ve daha fazla oturan
yetişkinler, günde 4 saat ve daha az oturanlara göre sonraki 3 yıl içinde yüzde
40 daha fazla ölüm riskiyle karşı karşıyalar.
Ploeg deneyin sonuçlarını şöyle açıklıyor: “Uzun süre
oturmanın kardiyovasküler sisteminiz ve metabolik sağlığınız için kötü olduğunu
düşünmüştük ama sadece bu değilmiş. Çok oturmak kötü kolesterolünüzü ve
trigliserid seviyelerinizi artırıyor, insülin direncinizi etkiliyor”
Bunun fizyolojik açıklaması ne?
Kimse bilmiyor.
Kansas Üniversitesi’nden Craig Harms bu durumun
oturmanın fizyolojik süreciyle alakalı yeterince çalışma yapılmamasından
kaynaklandığını söylüyor.
“Kısaca, hareketsiz kalmak trigliserid seviyesini
artırıyor, iyi kolesterolü düşürüyor, insülin hassasiyetini azaltıyor,
metabolik sendromun ortaya çıkmasına, iskelet kasında lipoprotein lipaz
aktivitesinin durmasına, kemik yoğunluğunun azalmasına sebep oluyor.” diyor
Harms. Birçok laboratuvarın “sandalye ile ölüm” fenomeni üzerine çalıştığını ve
birkaç yıl içinde muhtemelen bu konuda daha fazla bilgiye sahip olacağımızı
söylüyor.
Bu araştırma tamamlanana kadar, bütün bildiklerimiz bu
sağlık risklerinin oturma ile ilişkili olduğuydu. Sebep olup olmadığını
bilmiyorduk.
Peki çok fazla oturmanın
ölçütü nedir?
Kansas State’den Rosenkranz 63000 orta yaşlı adamın
verilerine baktı. Rosenkranz’ın ekibi kronik hastalıklar ve oturarak geçirilen
süre arasında ilişki kurmayı başardı. Çalışmalardaki sihirli rakam 4 saat.
Günde 4 saatten daha fazla oturarak zaman geçiren erkeklerin kanser, diyabet ve
yüksek tansiyon gibi kronik hastalıklara yakalanma riski önemli ölçüde artıyor.
Diyabet ve hipertansiyon oluşma riski en fazla olanı. Kanser ise nispeten daha
az.
Şimdi siz şunu düşünüyorsunuzdur, bu benim için
problem değil, çünkü ben egzersiz yapıyorum.
Ama, yanlışsınız.
İyi bir vücudunuz olabilir ama uzun periyodlar
oturduğunuz takdirde, kronik hastalıklar ve oturma arasındaki bağlantı aynı
şekilde kalıyor.
Northwestern Üniversitesi’nden Lynette Craft ve ekibi
düzenli spor yapanların, yapmayanlar kadar oturarak zaman geçirdiklerini
keşfetti.
“Oturma eylemi ile kronik hastalıklar arasındaki
ilişki fiziksel aktivitelere harcanan zamandan bağımsızdır.” diyor Craft.
“Fiziksel aktivitelerin seviyesini aşağıya veya yukarıya çektiğimizde dahi,
deneklere ait oturma ile kronik hastalıklar arasındaki bağlantı aynı şekilde
kaldı.”
Oturmak kronik hastalıklara neden mi oluyor, yoksa
sadece bu ihtimali artırıyor mu?
Bu bilim net sonuçlara henüz ulaşabilmiş değil. Bu
yüzden oturmanın obeziteye, diyabete, hipertansiyona ve diğer hastalıklara
sebep olduğunu kesin söyleyemiyoruz. Sigara içen, aşırı alkol kullanan ve
bunlara benzer hayat tarzı seçimleri yapan insanlar muhtemelen oturarak çok da
zaman geçiriyorlar. Davranış düzenleri toplanmaya meyillidir. Bu şu anlama
geliyor, hayat tarzında negatif bir seçim yapan bir insan başka negatif
seçimler yapmaya eğilimlidir.
Araştırmacılar bir kesinlikten söz edilemese de,
ilişkinin güçlü olduğunu vurguluyor.
Uzmanlar haklı mı? Oturma ile hastalıklar ve ölüm
arasında direkt bir bağlantı var mı? Henüz sonuçlar net değil..Ama büyük
kurumsal firmalar yavaş yavaş ayakta çalışma düzenine geçiyorlar.
Ben de bu makaleyi ayakta yazdım…
http://multiyasam.com